Königsberg (Królewiec)

Georg von Schafer · 18-04-2021 09:15

Königsberg (Królewiec)

Pierwotnie w miejscu obecnego miasta istniała pruska osada, która do XIII wieku nosiła nazwę Tuwangste. W 1255 roku na miejscu zdobytej osady Zakon Krzyzacki wybudowali zamek Regiomontium. Nowa łacińska nazwa oznaczała „królewską górę”. Od łacińskiej nazwy pochodzi również niemiecka nazwa Königsberg. Szybko wokół zamku powstało miasto i niebawem zostało stolicą diecezji sambijskiej, jednej z czterech diecezji na obszarze Prus. Królewiec był też głównym miastem Prus Dolnych, części państwa krzyżackiego zarządzanej przez wielkiego marszałka zakonu (zastępcę wielkiego mistrza i jednocześnie komtura królewieckiego). Zakon ostatecznie podbił Prusów w 1273 i przystąpił do rozbudowy miasta. Było to możliwe dzięki przekazaniu zakonowi przez biskupa sambijskiego Henryka von Stritberga swojej części miasta. W 1312 zamek królewiecki stał się rezydencją wielkiego marszałka zakonu. Na przełomie XIII i XIV kapituła sambijska wybudowała nowy kościół katedralny pod wezwaniem św. Wojciecha.

27 maja 1300 nadano prawa miejskie Nowemu Miastu (Nova Civitas), które jednak z czasem przejęło nazwę od pobliskiej wsi Lipnik. W 1478 Niemcy po raz pierwszy zapisali ją jako Löbenick, następnie mówiono Löbenicht i od tych nazw powstała druga wersja polska – Lewenik. W 1322 zakon przyznał kapitule wschodnią część wyspy Knipawa, pod warunkiem wybudowania mostu na Pregole. Tam biskup rozpoczął budowę nowej katedry. W 1327 wielki mistrz Werner von Orseln nadał Knipawie (Kneiphof) przywileje miejskie. Stare Miasto i Knipawa należały do Hanzy, a od 1440 do Związku Pruskiego.

W 1454 roku 56 miast i stany pruskie wypowiedziały posłuszeństwo Krzyżakom. Król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk utworzył województwo królewieckie, którego stolicą został Królewiec i włączył je do Polski. Pierwszym i jedynym wojewodą królewieckim był Ścibor Bażyński. 12 kwietnia 1455 miasto zostało odbite przez wojska krzyżackie, a województwo przestało istnieć. Podczas wojny trzynastoletniej od 1457 Królewiec był siedzibą wielkiego mistrza krzyżackiego (przeniesiona z Malborka). Od czasów II pokoju toruńskiego, w latach 1466–1525, miasto było stolicą zależnych od Korony Królestwa Polskiego Prus Zakonnych. W czasie wojny polsko-krzyżackiej 1519–1521, oblegane było w maju 1520 przez polskie wojska zaciężne pod wodzą hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Firleja. Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego i hołdzie pruskim złożonym w 1525 przez wielkiego mistrza królowi Zygmuntowi Staremu miasto zostało stolicą Prus Książęcych, zależnych od króla polskiego jako lenno. W 1618 Prusy Książęce przeszły we władanie elektorów Brandenburgii, a w 1657 uniezależniły się od I Rzeczypospolitej, mimo sprzeciwu stanów miejskich, które wciąż uznawały Królewiec za część Królestwa Polskiego[12]. W 1662 elektor brandenburski wkroczył z wojskiem do miasta, po czym zmusił je do złożenia przysięgi wierności.

W 1701 elektor Brandenburgii koronował się w Królewcu na króla Prus jako Fryderyk I. Koronacja odbyła się w Prusach, gdyż nie były one częścią składową Świętego Cesarstwa Rzymskiego, tak więc tytuł króla w Prusach był łatwiejszy do zaakceptowania dla cesarza. W wyniku koronacji ziemie pod władzą elektorów brandenburskich stały się częścią nowego Królestwa Prus. Królewiec był tylko miejscem koronacji, stolica państwa pozostała w Berlinie. Fryderyk Wilhelm I wydał 13 czerwca 1724 reglament ratuszowy, który scalał trzy miasta: Stare Miasto, Knipawę i Lipnik, wraz z należącymi do nich wolniznami (niem. Freiheiten), w jedno miasto Królewiec, którego oficjalna nazwa brzmiała odtąd: Królewsko-Pruskie Stołeczne i Rezydencjonalne Miasto Królewiec (niem. Königlich Preussische Haupt- und Residenzstadt Königsberg).

Georg von Schafer · 18-04-2021 10:51

Stare Miasto
zęść Królewca, pierwotnie samodzielne miasto. Stare Miasto jako samodzielny organizm administracyjny kształtowało się nad Pregołą w latach 1255-1724 u stóp zamku będącego rezydencją władców Prus Zakonnych i później księcia Prus. Centrum Starego Miasta stanowił Rynek Staromiejski, mający wydłużony kształt, podobnie jak Długi Targ w Gdańsku. W roku 1724 Stare Misato zostało połączone w jeden organizm miejski wraz z Lipnikiem i Knipawą.

Rynek Starego Miasta

Georg von Schafer · 18-04-2021 11:16

Lipnik
Lipnik ( Löbenicht) to historyczna dzielnica Królewca. Od 1255 do 1724 Lipnik był samodzielnym miastem od zachodu graniczącym bezpośrednio ze Starym Miastem, od wschodu z wolnizną Sackheim. Znajdowały się tu przede wszystkim warsztaty rzemieślnicze. Od 1506 do Lipnika należały też wolnizny Anger i Stegen, o charakterze gospodarczym. W 1349 roku wielki mistrz Henryk Dusemer ufundował tu klasztor cysterek, następnie benedyktynek. 1530 roku został on przekształcony w szpital, zwany Wielkim Szpitalem (niem. Grosses Hospital) lub szpitalem lipnickim (niem. Löbenichtsches Hospital). Nowy budynek szpitalny z kościołem wzniesiono po pożarze w roku 1764.

Ulice Królewca

Georg von Schafer · 18-04-2021 11:45

Knipawa
Knipawa (niem. Kneiphof) obecnie dzielnica Królewca. Powstała w roku 1322 z inicjatywy Friedrich von Wildenberg. W 1327 wielki mistrz Werner von Orseln nadał Knipawie przywileje miejskie. Odtąd aż do zjednoczenia miasta Królewca w 1724 istniała jako samodzielny organizm miejski.

Ratusz i ulica Chlebnicka

Georg von Schafer · 19-04-2021 19:32

Katedra Matki Bożej i św. Wojciecha

Katedra (Königsberger Dom) została wzniesiona w stylu gotyckim w 1333 roku. Początkowo był to kościół katolicki, siedzibą biskupów sambijskich, a od 1525 stał się świątynią luterańską. Inicjatorem budowy nowej świątyni był biskup Sambii Jan Clare.

W 1327 roku Wielki Mistrz zakonu krzyżackiego, Werner von Orseln przekazał grunt leżący na wyspie Knipawie między ramionami Pregoły pod budowę nowej katedry.Około 1330 roku rozpoczęto prace budowlane. Pierwotnie zamierzano wznieść kościół obronny z grubymi murami i okienkami strzelniczymi. Jednak zakon krzyżacki nie zezwolił na to żeby w pobliżu Zamku powstała twierdza i wstrzymano budowę. 13 września 1333 roku biskup podpisał umowę pomiędzy Zakonem i Kościołem dotyczącą budowy katedry i od tego momentu kontynuowano budowę tylko świątyni bez obronnych umocnień. Ta data jest uznawana za początek budowy katedry. Teren na wyspie był bagnisty i przez to budowniczy musieli najpierw wbić w ziemię setki dębowych pali, zanim można było zacząć właściwą budowę. Katedra na Starym Mieście została rozebrana i uzyskane w ten sposób materiały budowlane można było użyć do budowy nowej na wyspie. Specjalnie dla transportu materiału została wzniesiona w murach miejskich Starego Miasta nowa brama i nowy most.

Most ten został po zakończeniu budowy rozebrany, natomiast brama została zachowana i istniała przez kolejne sześć wieków. Po stosunkowo krótkim czasie 50 lat katedra została w 1380 roku ukończona. Jednak praca wykończeniowe wewnątrz katedry trwała jeszcze do końca XIV wieku. Około 1440 roku katedra została przebudowana na kościół halowy. W nawie głównej założono sklepienia gwieździste, natomiast w nawach bocznych sklepienie trójdzielne. Podwyższono wtedy wieże zachodnie. Spłonęły one w 1544 roku. Po tym pożarze odbudowano tylko południową, a pozostałości wieży północnej przykryto prostym dachem. W 1640 na wieży południowej zawieszono zegar. Od 1650 w wieży północnej znajdowała się Biblioteka Wallenrodzka. W 1695 roku katedra otrzymała nowe organy.

#1 18-04-2021 09:15

Königsberg (Królewiec)

#2 18-04-2021 10:51

Odp: Königsberg (Królewiec)

#3 18-04-2021 11:16

Odp: Königsberg (Królewiec)

#4 18-04-2021 11:45

Odp: Königsberg (Królewiec)

#5 19-04-2021 19:32

Odp: Königsberg (Królewiec)

Stopka